[O Indiach słów kilka] cz.4 – O położeniu geograficznym Indii raz jeszcze

Sposobów na opisania położenia Indii jest wiele. W pierwszym poście z cyklu "O Indiach słów kilka" wspominałam, że Indie leżą w południowej części Azji. Użyłam wtedy też określenia, że leżą na Półwyspie Indyjskim i jest to poprawne określenie, choć jak się okazuje, nie do końca precyzyjne. Przygotowując ten wpis natrafiłam też na inne opisy położenia Indii i przyznam, że lekko się skołowałam. Rozwiałam już swoje wątpliwości, pomogę teraz rozwiać również te Wasze 😊

Półwysep Indyjski

Samo pojęcie półwysep oznacza część lądu wysuniętą w morze lub w jezioro, przez co jest z trzech stron otoczona wodą.  Miejsce, w którym półwysep łączy się z główną częścią lądu nazywane jest jego nasadą, a miejsce najdalej wysunięte w wodę to przylądek. Przylądkiem na Półwyspie Indyjskim jest Przylądek Komoryn, natomiast za nasadę chyba trzeba uznać Nizinę Hindustańską. Półwysep Indyjski jest trzecim co do wielkości półwyspem na Ziemi. Indie zajmują całą powierzchnię tego półwyspu, ale około 1/3 kraju znajduje się już poza nim (Nizina Hindustańska i góry od Karakorum, przez Himalaje do Mizo). Właśnie z tego powodu wcześniej napisałam, że moje określenie położenia było nieprecyzyjne.

Czasami Półwysep Indyjski nazywany jest też Półwyspem Dekan, ale nie jest to chyba poprawne określenie, ponieważ Dekanem tak naprawdę powinno się nazywać tylko wyżynę w środkowej i południowej części Półwyspu Indyjskiego. O Dekanie mówi się też czasami w kontekście płyty tektonicznej, ale o tym za chwileczkę 😉

Subkontynent Indyjski

Spotkałam się też w kilku miejscach z określeniem Subkontynent Indyjski. Wiem co to jest kontynent, ale czym do licha jest ten subkontynent? Z pomocą przychodzi niemal niezawodna Wikipedia. „Subkontynent to zwarta, duża powierzchnia lądowa, stanowiąca część kontynentu. Kryterium pozwalającym wyróżniać subkontynent jest jego pewna odmienność w stosunku do całości kontynentu. Odmienność tę określają czynniki przyrodnicze, m.in. budowa geologiczna, obecność barier naturalnych (góry, morza), oraz geopolityczne i społeczno-ekonomiczne, np. odmienność religijna, kulturowa czy gospodarcza”. Całkiem prosta definicja, dlatego pozwoliłam sobie zacytować ją w niezmienionej formie. Formalnie rzecz biorąc nie da się więc określić dokładnych granic subkontynentu, ponieważ są to granice umowne w zależności od przyjętego kryterium. Tak więc czasami Subkontynentem Indyjskim nazywa się po prostu całe Indie, innym razem właśnie wspomniany wcześniej Półwysep Indyjski, albo cały rejon Azji Południowej (obejmuje wówczas: Indie, Pakistan, Bangladesz, Sri Lankę, Nepal, Bhutan, Malediwy, Brytyjskie Terytorium Oceanu Indyjskiego).

Indochiny, Subkontynent Indochiński i Półwysep Indochiński

Przeprowadzając swoje dochodzenie dotyczące położenia Indii natknęłam się jeszcze na określenie Indochiny oraz Subkontynent Indochiński, ale to już zupełnie inna bajka. Obszar ten to tak naprawdę tereny pomiędzy Indiami a Chinami czyli Mjanma (dawna Birma), Tajlandia, część Malezji położona na Półwyspie Malajskim oraz państwa położone na Półwyspie Indochińskim czyli Laos, Wietnam i Kambodża. Oczywiście znowu zależy jakie kryterium przyjąć. Czasami o subkontynencie Indochińskim mówi się tylko w kontekście samego półwyspu. Mamy więc pomieszanie z poplątaniem po raz drugi :D Nazwa Indochiny nie jest jednak przypadkowa. Wymyślili ją Europejczycy, ponieważ zauważyli silne wpływy właśnie Indyjskiej i Chińskiej kultury na mieszkańców tego obszaru. Zdecydowanie jednak to nie tam leżą Indie 😄

Płyta indyjska

Seeeetki miliardów lat temu wszystkie kontynenty stanowiły całość i stanowiły jeden superkontynent. Jego poszczególne elementy z czasem rozdzielały się, żeby po jakimś czasie połączyć się znowu. I tak w 4,5 mld lat historii Ziemi takie superkontynenty tworzyły się i znikały. Pierwszym, którego konfigurację byli w stanie odtworzyć naukowcy jest Rodinia (ale prawdopodobnie przed nim było ich jeszcze kilka). Po jego rozpadzie kolejnym superkontynentem była Pangea. Pamiętam, że o tym już uczyłam się kiedyś w szkole ;) Pangea rozpadła się najpierw na dwie części - Laurazję i Gondwanę, a one na jeszcze mniejsze części, które obecnie w dużym stopniu odpowiadają dzisiejszym kontynentom. Płyta Indyjska (nazywana czasami również płytą Dekańską) jest oderwana od Gondwany, natomiast płyta eurazjatycka powstała z Laurazji. Po ich zderzeniu wypiętrzyły się Himalaje i Hindukusz. Tak naprawdę ruch litosfery trwa nadal i płyty indyjska oraz eurazjatycka nadal na siebie naciskają, a góry stale wypiętrzają się w górę. Jest to jednak dość powolne zjawisko, chociaż dostrzegalne na przestrzeni życia człowieka. Ponoć Himalaje co rok są o 4 mm wyższe. Zakładając, że człowiek żyje ok. 80 lat, to jest on w stanie zaobserwować wzrost wysokości Mount Everestu o ponad 30 cm, a to już całkiem sporo.

⇩⇩⇩

Rozwiałam już większość swoich wątpliwości na temat położenia Indii i krain geograficznych na jej terenie. Podsumowując – Indie zajmują całą powierzchnię Półwyspu Indyjskiego z wyżyną Dekan, Nizinę Hindustańską i pas łańcuchów górskich od Karakorum, przez Himalaje aż po Góry Mizo. Góry te wypiętrzyły się w wyniku „dobicia” do Azji tektonicznej płyty indyjskiej, która przypłynęła do Azji miliony lat temu, przez co też mówi się często, że Indie leżą na płycie indyjskiej i jest to jak najbardziej poprawne określenie, z tym, że na tej płycie znajdują się również inne państwa.

Mam nadzieję, że nie przynudzałam 😆